Çene eklem plağı, çene eklemi problemleriyle mücadele etmek ve hastanın çene işlevselliğini restore etmek için kullanılan medikal cihazdır. Plağın çeşitli tipleri vardır. Çene cerrahisi, ortodonti ve restoratif diş hekimliği gibi alanlarda kullanılır. İçeriğimizde; çene eklem plağının fonksiyonları, farklı tipleri, kullanım alanları ve avantajları üzerine detaylı bir inceleme yapılmaktadır.
Çene eklemi, temporomandibular eklem (TMJ) olarak adlandırılan, çene kemikleri ile kafatasının ön kısmındaki çene kemiği arasında bulunan eklemdir. Eklem, çene hareketlerini sağlar, ağız açma ve kapanma gibi fonksiyonları kontrol eder. Ancak, çeşitli nedenlere bağlı olarak eklem sorunları ortaya çıkabilir. Sorunlar genellikle temporomandibular eklem disfonksiyonu (TMJ disfonksiyonu) olarak adlandırılır.
Çene Eklem Plağının Temel Fonksiyonları
Eklem plağı, temporomandibular eklem (TMJ) sorunlarını tedavi etmek amacıyla kullanılan bir tür ağızlık veya plaktır. Plağın temel aşağıda yer almaktadır.
- Çene Konumunu Ayarlama: Bruksizm (diş sıkma ve gıcırdatma) sorunu olan kişilerde, plak, dişlerin gece boyunca sıkılmaması veya aşırı basınca maruz kalmaması için çene konumunu optimize etmeye yardımcı olabilir.
- Diş Gıcırdatma ve Sıkmanın Azaltılması: Diş sıkma sorunu olan kişilerde, çene eklem plağı, dişlerin birbirine karşı aşırı basınç uygulamasını önleyerek veya azaltarak sorunu ortadan kaldırır. Ayrıca gıcırdatma ve sıkma nedeniyle oluşabilecek aşınma, ağrı ve diğer sorunları da engelleyebilir.
- Çene Eklemi ve Kaslarda Rahatlatıcı Etki: Plak, çene eklemi ve çevresindeki kaslarda rahatlatıcı bir etki yaratabilir. Özellikle çene eklemi disfonksiyonu (TMJ disfonksiyonu) olan kişilerde, plak kullanılarak çene ve çevresindeki kaslarda gerginliği azaltmak amaçlanır.
- Ağrı ve Rahatsızlık Azaltma: Çene eklem plağı, çene eklemi ve çevresindeki dokularda oluşan ağrı ve rahatsızlığı azaltabilir.
- Diş Aşınmasını Azaltma: Bruksizm nedeniyle dişlerde oluşan aşınmayı azaltmak, çene eklem plağının bir diğer önemli fonksiyonudur. Bu sayede dişlerin normal fonksiyonlarını ve yapısının koruması amaçlanır.
- Ağız ve Çene Bölgesindeki Stresi Azaltma: Çene eklem plağı, ağız ve çene bölgesindeki stresi azaltabilir. Özellikle gün içinde veya gece kullanıldığında, çene eklemi ve çevresindeki dokulara yönelik aşırı stresi önler.
Çene Eklem Plağı Türleri
Eklem sorunlarına yönelik olarak kullanılan çeşitli çene eklem plakları, bireylerin özel ihtiyaçlarına ve çene sorunlarının türüne bağlı olarak değişir.
- Bruksizm Plakları: Diş sıkma ve gıcırdatma (bruksizm) sorunu olan kişiler için tasarlanmıştır. Plaklar, dişler arasındaki basıncı azaltarak ve çene konumunu optimize ederek bruksizm sorunlarını çözer.
- Anterior Splint veya Anterior Repositioning Appliance (ARA): Özellikle çene eklemi disfonksiyonu (TMJ disfonksiyonu) olan kişilerde kullanılan bir tür plaktır. ARA, çenenin optimal bir konumda tutulmasını sağlayarak ağrıyı ve diğer belirtileri azaltır.
- Posterior Splint: Ağız içinde yer alan arka dişlere dayanan bir plaktır. Genellikle bruksizm ve çene eklemi disfonksiyonu tedavisinde kullanılır. Plak modeli, çene eklemine yönelik stresi azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
- Stabilization Splint veya Michigan Splint: Genellikle diş sıkma tedavisinde tercih edilir. Dişlerin özel bir konumda tutulmasını sağlar. Böylece dişler arasındaki aşırı basıncı azaltarak bruksizm kaynaklı problemleri minimize eder.
- Geleneksel Sabit Plaklar: Çene eklemi sorunları için genellikle diş hekimleri tarafından özel olarak tasarlanan sabit plaklardır. Diş hekimleri tarafından hastanın ağız yapısına uygun şekilde tasarlanarak, yerleştirilen plaklar, çene eklemi sorunlarını tedavi eder.
- Gece Plakları veya Gece Atelleri: Bruksizm sorununu gece boyunca kontrol altına almak için kullanılan plaklardır. Diş sıkma ve gıcırdatma genellikle uykuda daha belirgin olduğu için gece plakları, dişlerin aşınmasını ve çene ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir.
Plak Kullanımının Avantajları
- Ağrı ve Rahatsızlığı Azaltma: Çene eklem plağı, çene eklemi disfonksiyonu, bruksizm ve diğer çene sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkan ağrı ve rahatsızlığı azaltabilir. Plak, çene konumunu düzenleyerek ve stresi azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
- Bruksizm Kontrol Altına Alma: Diş sıkma ve gıcırdatma) sorununu kontrol altına almak için çene eklem plağı kullanılabilir. Plak, dişler arasındaki basıncı azaltarak bruksizmin neden olduğu diş aşınması ve ağrıyı önleyebilir.
- Diş Aşınmasını Engelleme: Bruksizm ve diğer çene sorunları, dişler arasındaki aşırı basıncı artırarak diş aşınmasına neden olabilir. Çene eklem plağı, dişler arasındaki basıncı azaltarak diş aşınmasını ve hasarını engelleyebilir.
- Çene Konumunu Düzenleme: Eklem plağı, çene konumunu düzenleyerek çene eklemi disfonksiyonunu tedavi etmeye yardımcı olabilir. Çene eklemi ve çevresindeki dokularda oluşan stresi azaltabilir.
- Gece Boyunca Rahatlatma: Plaklar, bruksizm sorununu gece boyunca kontrol altına almak için kullanıldığında, kişinin uykusu sırasında çene konforunu artırabilir.
- Diğer Tedavilere Tamamlayıcı Olma: Çene eklem plağı, çeşitli çene sorunlarının tedavisi için diğer yöntemlerle birlikte kullanılabilir. Örneğin; fizik tedavi, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale ile çene eklem plağı kullanımı daha etkili sonuçlar verebilir
- Kişiselleştirilebilir ve Hızlı Uygulanabilir: Çene eklem plağının kullanımı genellikle kişiselleştirilebilir. Diş hekimi tarafından bireyin ağız yapısına uygun şekilde tasarlanan plaklar, kişiye özel tedavi sunar.
