Ortodontik tedavi, yalnızca estetik bir gülümseme elde etmekle kalmaz, aynı zamanda çiğneme fonksiyonunu iyileştirir, diş sağlığını uzun vadede korur ve çene yapısının doğru hizalanmasına katkı sağlar. Ancak diş teli ya da şeffaf plaklarla yapılan tedavi sürecinde ağız hijyenine dikkat edilmediği takdirde, diş çürüğü, diş eti hastalıkları ve ağız kokusu gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden ortodontik tedavi gören bireylerin en çok dikkat etmesi gereken konulardan biri, düzenli ve doğru diş temizliğidir.
Ortodontik Tedavi Sırasında Diş Temizliğinin Önemi
Diş telleri, braketler ve ortodontik teller; yiyecek artıklarının kolayca birikmesine ve alanlarda bakteri oluşmasına neden olur. Bu durum da plak oluşumunu hızlandırır. Eğer plaklar düzenli olarak temizlenmezse;
-Diş çürükleri
-Ağız kokusu gibi problemler ortaya çıkabilir.
– Diş taşı oluşumu
-Gingivitis (Diş eti iltihapları)
-Diş minesinde beyaz lekelenmeler (demineralizasyon)
Tedavi sırasında ağız ve diş temizliği, tedavinin başarısını doğrudan etkileyen faktörler arasında yer alır.
Ortodontik Tedavi Sürecinde Uygulanması Gereken Temizlik Adımları
1. Diş Fırçalama Tekniği ve Sıklığı
Ortodontik tedavi gören kişilerin dişlerini günde en az 3 kez, mümkünse her öğünden sonra fırçalaması önerilir. Özellikle sabah kahvaltısı sonrası, öğle yemeği sonrası ve gece yatmadan önce yapılmalıdır.
Diş Fırçalama Kuralları
-Ortodontik fırça ya da “V” kesimli özel ortodontik diş fırçaları tercih edilmelidir.
-Fırçalama süresi en az 2 dakika olmalıdır.
-Fırçalama sırasında fırça açısı 45 derece olacak şekilde diş etine doğru tutulmalı ve dairesel hareketlerle fırçalanmalıdır.
-Braketlerin üstü ve altı ayrı ayrı fırçalanmalı, her braketin çevresi detaylıca temizlenmelidir.
-Ön, arka ve çiğneme yüzeyleri unutulmamalıdır.
2. Ara Yüz Temizliği: Diş İpi ve Arayüz Fırçası
Braket ve teller arasında kalan bölgeleri temizlemek, sıradan fırçalarla mümkün olmayabilir. O noktada devreye arayüz fırçaları ve ortodontik diş ipleri girer.
Diş İpi Kullanımı:
-Ortodontik tedaviye özel diş ipleri ya da ip geçirici (floss threader) ile tellerin altından geçirerek kullanılmalıdır.
-Diş ipi ile dişlerin arası nazikçe temizlenmeli, diş etine zarar verilmemelidir.
Arayüz Fırçası Kullanımı:
-Braketlerin çevresi ve tellerin altı gibi ulaşılması zor alanlarda etkilidir.
-Doğru boyutta arayüz fırçası seçilmeli, fırçalama sırasında baskı yapılmamalıdır.
3. Ağız Gargarası ve Antibakteriyel Ürünler
Ortodontik tedavi süresince ağızda bakteri birikimi daha kolay olur. O yüzden ağız gargaraları, günlük bakım rutininin bir parçası haline getirilmelidir.
Alkol içermeyen, florürlü ağız gargaraları tercih edilmelidir.
Günde 1-2 kez kullanılabilir, özellikle gece yatmadan önce etkilidir.
Gargara kullanımı, ağız kokusunu önlemenin yanı sıra çürük riskini de azaltır.
4. Dil ve Damak Temizliği
Diş temizliği kadar dil ve damak temizliği de önemlidir. Bakteriler yalnızca dişlerde değil, dilin yüzeyinde ve damağın kıvrımlarında da birikebilir.
-Dil temizleyici ya da diş fırçasının arka yüzeyiyle dil temizlenmelidir.
-Dilin arka kısmından öne doğru nazikçe fırçalanması yeterlidir.
5. Şeffaf Plak Kullanıcıları İçin Temizlik Önerileri
Eğer ortodontik tedavi şeffaf plaklarla yürütülüyorsa, diş temizliği kadar plakların temizliği de önemlidir.
-Plaklar her yemekten sonra çıkarılmalı ve dişler fırçalanmadan tekrar takılmamalıdır.
-Haftada birkaç kez özel plak temizleme tabletleri kullanılabilir.
-Plaklar her gün ılık su ve yumuşak fırçayla nazikçe temizlenmelidir.
-Kaynar suyla temizlenmemeli, çünkü ısı plakları deforme edebilir.
Tedavi Görenler İçin Ekstra Tavsiyeler
Yiyecek ve İçecek Seçimi
Ortodontik tedavi süresince bazı yiyecekler ağız hijyenini zorlaştırabilir. Şekerli, yapışkan ve sert yiyeceklerden kaçınmak gereklidir.
-Sakız, karamel, lokum gibi yapışkan gıdalar braketlere zarar verebilir.
-Cips, fındık, sert elma gibi sert besinler braket kopmalarına sebep olabilir.
-Asitli içecekler (kola, gazoz gibi) diş minesine zarar verebilir ve çürük riskini artırır.
Diş Temizliğine Dikkat Etmenin Uzun Vadeli Faydaları
Ortodontik tedavi, sabır ve özveri isteyen bir süreçtir. Süreç boyunca ağız hijyenine dikkat etmek;
-Tedavi sonrası elde edilen estetik görünümün korunmasını sağlar.
-Dişlerin ve diş etlerinin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
-Tel çıkarıldıktan sonra yeniden ortodontik sorun oluşma riskini azaltır.
-Diş taşı, çürük gibi sorunlara bağlı olarak oluşabilecek ek tedavi maliyetlerini önler.
Ortodontik tedavi sadece telleri takmakla bitmez. Tedavinin başarısı, büyük ölçüde kişinin dişlerine ne kadar iyi baktığı ile doğru orantılıdır. Özellikle braketli tedavilerde, temizlik konusunda ihmal göstermek, tel tedavisinin etkisini azaltabilir ve istenmeyen ağız sağlığı sorunlarına yol açabilir. Gerekli ekipmanları kullanmak, doğru fırçalama tekniklerini öğrenmek ve düzenli kontrolleri aksatmamak hem tedavinin süresini kısaltır hem de sonuçların daha kalıcı olmasına yardımcı olur.
