Ortodonti tedavisi denildiğinde akla ilk gelen şey, genellikle diş teli olur. Ancak tedavi sadece estetik kaygılarla yapılan bir düzeltme değil, aynı zamanda ağız ve diş sağlığını doğrudan etkileyen önemli bir tedavi sürecidir. Peki, ortodonti tedavisinde neler yapılır? Hangi adımlar izlenir? Kimler tedaviden faydalanabilir?
Dişlerin ve çenelerin ideal konumda olmalarını sağlayan bir diş hekimliği dalına ortodonti denir. Çapraşıklık, ayrıklık, çene yapısındaki uyumsuzluk gibi dişlerdeki estetik ve fonksiyonel sorunları düzeltmeyi hedefler. Ortodontik tedavinin amacı yalnızca güzel bir gülüş elde etmek değil, aynı zamanda çiğneme, konuşma ve ağız hijyeninin de ideal düzeye ulaşmasını sağlamaktır.
Tedavi Kimlere Uygulanır?
Ortodonti tedavisi, çocuklardan yetişkinlere kadar geniş bir yaş grubuna uygulanabilir. Genellikle süt dişleri döküldükten ve daimi dişler sürmeye başladıktan sonra (yaklaşık 7 yaşından itibaren) yapılabilen değerlendirmelerle ihtiyaç belirlenir. Ancak yetişkin yaşta da ortodontik sorunlar başarıyla tedavi edilebilir.
Tedaviye ihtiyaç duyulan başlıca durumlar şunlardır:
-Dişlerde çapraşıklık
-Alt ve üst çene arasında kapanış bozuklukları (açık kapanış, çapraz kapanış vb.)
-Dişler arasında boşluklar
-Ön dişlerin öne veya geriye doğru konumlanması
-Diş sıkma veya gıcırdatma kaynaklı problemler
Tedavi sabır ve disiplin gerektiren bir süreçtir. Her bireyin ihtiyaçlarına göre planlanır. Genel olarak aşağıdaki adımlar izlenir.
1. İlk Muayene ve Değerlendirme
Tedaviye başlamadan önce detaylı bir ortodontik değerlendirme yapılır. Hekim, hastanın diş yapısını, çene ilişkisini ve yüz profiline bakar. O aşamada şu işlemler gerçekleştirilir:
-Ağız içi muayene
-Panoramik ve sefalometrik röntgen çekimi
-Fotoğraflama (profil, gülüş ve ağız içi)
-Gerekirse dijital veya geleneksel ölçü alma
Veriler ışığında, bireyin ortodontik ihtiyaçları tespit edilir ve kişiye özel bir tedavi planı hazırlanır.
2. Tedavi Planının Oluşturulması
Ortodontist, elde edilen bulgular doğrultusunda detaylı bir tedavi planı sunar. Plan, hangi tip tedavi yönteminin kullanılacağını, yaklaşık süresini, maliyetini ve varsa alternatifleri içerir.
Tedavi türleri arasında:
-Metal diş telleri
-Seramik (estetik) diş telleri
-Lingual ortodonti (dişlerin iç kısmına takılan teller)
-Şeffaf plaklar (Invisalign gibi) gibi seçenekler yer alır.
3. Tedavinin Başlatılması
Tedavi planına onay verildikten sonra dişlere uygun aparat yerleştirilir. Aparat türüne göre işlem değişiklik gösterebilir.
-Diş telleri için: Diş yüzeylerine braketler yapıştırılır ve teller yerleştirilir.
-Şeffaf plaklar için: Ölçülere göre özel plaklar üretilir ve hastaya verilir.
İlk uygulama genellikle 1 ila 2 saat sürebilir. Uygulamadan sonra kısa bir adaptasyon süreci yaşanır. Hafif ağrılar, hassasiyet ve konuşmada zorlanma görülebilir, ancak durum birkaç gün içinde geçer.
Tedavi Süreci Nasıl Devam Eder?
Ortodonti tedavisi aktif ve pasif olmak üzere iki aşamadan oluşur. Aktif tedavi, dişlerin hareket ettiği ve düzeldiği dönemdir. Süreçte düzenli kontroller gerekir.
Aktif Tedavi Süreci
Düzenli kontroller: Teller için ortalama her 4-6 haftada bir, şeffaf plaklar için her 1-2 haftada bir değişim gerekir. Her kontrol sırasında dişlerin hareketi değerlendirilir.
Ağrı ve hassasiyet: Tel sıkımları sonrası birkaç gün süren hafif ağrılar olabilir. Durum normaldir ve zamanla alışılır.
Ağız hijyeni: Tedavi süresince diş fırçalama, arayüz fırçası ve diş ipi kullanımı büyük önem taşır. Aksi halde çürük ve diş eti problemleri gelişebilir.
Beslenme kuralları: Sert, yapışkan ve kabuklu yiyeceklerden uzak durulması gerekir. Özellikle tel tedavisi görenler için kuruyemiş, sakız ve sert meyveler sorun yaratabilir.
Pasif Tedavi (Pekiştirme) Süreci
Dişler istenilen konuma geldikten sonra tedavi bitmiş sayılmaz. Çünkü dişler, zamanla eski pozisyonlarına dönme eğilimindedir. Bunu önlemek için pekiştirme tedavisi uygulanır.
-Retainer (sabitleyici) plaklar kullanılır.
-Bazı durumlarda dişlerin arkasına sabit tel yerleştirilir.
-Pekiştirme süreci birkaç aydan birkaç yıla kadar uzayabilir.
Ne Kadar Sürer?
Tedavi süresi, bireyin sorununa, yaşına, tedaviye uyumuna ve seçilen yönteme bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genel olarak:
-Hafif problemler: 6-12 ay
-Orta düzeyde bozukluklar: 12-18 ay
-İleri düzey çene ve diş uyumsuzlukları: 18-36 ay
Yetişkin bireylerde tedavi süresi çocuklara kıyasla biraz daha uzun olabilir, ancak başarılı sonuçlar yine de mümkündür.
Ortodonti Tedavisine Dair Sık Sorulan Sorular
1. Diş teli acıtır mı?
Uygulamanın hemen ardından birkaç gün boyunca hafif ağrı ve baskı hissedilebilir. Ancak, vücudun yeni duruma alışma sürecidir ve kalıcı değildir.
2. Tel takılırken dişler kesilir mi?
Hayır. Diş teli uygulaması sırasında dişlerde herhangi bir kesme ya da aşındırma işlemi yapılmaz.
3. Şeffaf plaklar etkili mi?
Evet. Özellikle hafif ve orta düzey bozukluklarda oldukça başarılı sonuçlar alınır. Ancak tüm ortodontik sorunlar için uygun olmayabilir.
4. Tedavi sırasında sosyal hayat etkilenir mi?
Tedavinin ilk günlerinde konuşma ve gülümseme alışkanlıklarında geçici bir değişiklik yaşanabilir. Ancak çoğu birey kısa sürede alışır ve sosyal yaşamına eskisi gibi devam eder.
Ortodonti tedavisi sabır ve disiplin gerektiren bir süreç olsa da sonuçları ömür boyu sürer. Gülüş estetiğini artırmanın yanı sıra ağız ve diş sağlığı üzerinde büyük katkılar sağlar. Tedavinin başarıya ulaşması için hekimin önerilerine uyum göstermek, ağız bakımına özen göstermek ve düzenli kontrolleri aksatmamak son derece önemlidir.
