Ortodontik tedavi, sağlıklı ve estetik bir gülüşe ulaşmanın en etkili yollarından biridir. Ancak sürecin tamamlanması, tedavinin sonlandığı anlamına gelmez. Diş teli çıkarıldıktan sonra başlayan dönem, tedavi kadar önemlidir. Çünkü dönemde yapılan ihmaller, yıllar süren emeklerin ve yatırımların boşa gitmesine neden olabilir.
Retainer (Pekiştirme Apareyi) Kullanımı
Ortodontik tedaviden sonra dişlerin eski pozisyonlarına dönme eğilimi olabilir. Duruma “relaps” adı verilir. Dişlerin yeni konumlarında sabitlenebilmesi için retainer adı verilen pekiştirme apareylerinin kullanılması şarttır.
Essix Retainer: Takıp çıkarılabilir özelliktedir. Genellikle gece kullanımı önerilir. Görünmez olduğu için estetik açıdan rahatsızlık yaratmaz. Temizliği düzenli yapılmalı, sıcak suya maruz bırakılmamalıdır.
Sabit Retainer (Lingual Tel): Alt ya da üst ön dişlerin arka kısmına sabitlenir. Hasta tarafından çıkarılamaz. Düzenli diş hekimi kontrolü gerektirir. Diş ipiyle temizlik daha zor olabilir, o nedenle özel aparatlarla hijyen sağlanmalıdır.
Retainer kullanım süresi kişiden kişiye değişebilir. Genellikle ilk 6 ay daha yoğun olmak üzere, 1-2 yıl boyunca düzenli olarak kullanılması önerilir. Bazı bireylerde sabit retainer ömür boyu bile kalabilir.
Ağız Hijyenine Ekstra Özen Göstermek
Diş telleri çıktıktan sonra ağız içi daha ferah hale gelir. Ancak, hijyen kurallarını gevşetmek anlamına gelmemelidir.
a. Diş Fırçalama
-Günde en az iki kez, tercihen her öğünden sonra dişler fırçalanmalıdır.
-Orta sertlikte bir diş fırçası ya da elektrikli fırça tercih edilebilir.
-Diş etlerine zarar vermeyecek şekilde dairesel hareketlerle fırçalama yapılmalıdır.
b. Diş İpi ve Ara Yüz Fırçaları
-Özellikle sabit retainer bulunan bireyler, diş ipi kullanımına özen göstermelidir.
-Ara yüz fırçaları sayesinde retainer çevresindeki bölgeler etkili şekilde temizlenebilir.
c. Ağız Gargaraları
-Florür içeren ağız gargaraları diş minesini güçlendirir.
-Antibakteriyel etkisi olan gargaralar ağız içi florasını dengeler.
Diş Hekimi Kontrollerini Aksatmamak
Ortodontik tedavi sonrası da düzenli olarak diş hekimi kontrollerine gitmek büyük önem taşır. Kontroller sayesinde:
-Retainer’ın durumu değerlendirilir.
-Dişlerin pozisyonu takip edilir.
-Diş taşı oluşumu, çürük başlangıcı gibi sorunlar erken tespit edilir.
Genellikle 6 ayda bir diş hekimi kontrolü önerilir. Ancak hekiminizin önerisine göre süre daha kısa ya da uzun olabilir.
Sert ve Yapışkan Gıdalardan Kaçınmak
Ortodontik tedavi sonrası dişlerin hassasiyeti bir süre daha devam edebilir. Ayrıca sabit retainer gibi uygulamalar, bazı gıdalara karşı dikkatli olmayı gerektirir.
-Sert kabuklu kuruyemişler, retainer tellerine zarar verebilir.
-Sakız ve lokum gibi yapışkan şekerlemeler, sabit tellerin kopmasına neden olabilir.
-Mısır koçanı, bütün elma gibi ısırarak yenilen sert gıdalar yerine doğranarak tüketilmesi önerilir.
-Alışkanlıkların oturması, ilerleyen yıllarda dişlerde oluşabilecek deformasyonların da önüne geçer.
Diş Gıcırdatma ve Sıkma Alışkanlıklarına Dikkat
Bruksizm (diş gıcırdatma) veya diş sıkma gibi alışkanlıklar, ortodontik tedavi sonrası dişlerin hareket etmesine, hatta çene eklemi rahatsızlıklarına yol açabilir.
-Alışkanlıklar varsa, gece plağı kullanılabilir.
-Stres yönetimi, durumun kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
-Diş hekimi ya da çene cerrahı desteği alınması gerekebilir.
Estetik ve Fonksiyonel Kontroller
Diş teli tedavisi sadece dişleri düzeltmekle kalmaz; çiğneme, konuşma, gülümseme gibi fonksiyonları da etkiler. Tedavi sonrası şu değerlendirmeler yapılmalıdır:
-Isırma pozisyonu (oklüzyon) doğru mu?
-Gülümseme simetrik mi?
-Dişler doğal görünüyor mu?
Bu gibi unsurlar, bazen ek küçük müdahalelerle daha da iyileştirilebilir. Örneğin diş konturlarında minik törpülemeler ya da diş beyazlatma işlemleriyle daha estetik bir sonuç elde edilebilir.
Ağız ve Diş Alışkanlıklarının Takibi
Dişlerin stabil kalması için bazı alışkanlıklar kontrol altına alınmalıdır.
-Tırnak yeme
-Kalem ısırma
-Dil itimi (tongue thrusting)
-Ağız solunumu
Alışkanlıklar, farkında olmadan dişlerin hareketine neden olabilir. Gerekirse bir konuşma terapisti ya da alışkanlık kırma apareyleri ile davranışlar kontrol altına alınabilir.
Sağlıklı Beslenmenin Önemi
Diş sağlığı yalnızca dış bakımla korunmaz, içeriden de desteklenmesi gerekir.
-Kalsiyum ve fosfor açısından zengin besinler tüketilmelidir. (Süt, yoğurt, peynir, badem vb.)
-Şekerli yiyecek ve içecekler sınırlandırılmalıdır.
-Asitli içeceklerden uzak durulmalı, tüketildiyse ardından su ile ağız çalkalanmalıdır.
-Bol su içmek, ağız içi nem dengesini koruyarak bakteri oluşumunu azaltır.
Psikolojik Hazırlık ve Takip
Ortodontik tedavi süreci uzun ve sabır gerektiren bir dönemdir. Süreci tamamlayan bireylerde “tedavi bitti” rahatlığıyla koruma süreci ihmal edilebilir. Oysa dişlerin yeni konumuna alışması zaman alır. Psikolojik olarak geçiş sürecine hazırlıklı olunmalı ve sabırlı davranılmalıdır.
Bazı bireylerde, teller çıktıktan sonra “dişlerim hala tam düzgün değil mi?” gibi endişeler oluşabilir. Bu durumda diş hekiminizle iletişimde kalmak, kafanızdaki soru işaretlerini gidermek açısından faydalı olacaktır.
Diş teli tedavisi, estetik ve sağlıklı bir gülümseme için atılmış büyük bir adımdır. Ancak adımın kalıcı olması, tedavi sonrası döneme ne kadar dikkat edildiğiyle doğrudan ilişkilidir. Retainer kullanımından ağız hijyenine, beslenmeden diş hekimi kontrollerine kadar birçok detay bir bütün halinde ele alınmalıdır. Tedavi sonrası sürece gereken özeni göstermek, elde edilen kazanımların ömür boyu korunmasını sağlar.
